رقیب کسی است که اهداف او با اهداف ما یکسان است و به دنبال همان چیزی ست که ما به دنبال آن هستیم. هر صنعتی که در آن رقابت بیشتر و شدیدتری وجود داشته باشد، برای سرمایه گذاران جذابیت کمتری خواهد داشت. در واقع افراد برای ورود به چنین صنایعی تمایل کمتری از خود نشان میدهند چرا که انتظار میرود این رقابت سنگین در نهایت منجر به کاهش حاشیه ی سود فعالان شود.
البته وجود رقابت به خودی خود، اتفاق بدی نیست اما شدید شدن آن میتواند منجر به اثرات مخربی شود.
در ادامه به برخی عوامل که بر شدت فشار رقابت در صنعت تاثیرگذارند،میپردازیم.
امکان ایجاد تمایز
هنگامی که کالا یا خدمتی در تمام بازار خود دارای ویژگی های یکسانی باشد و نتوان میان نمونه های آن تفاوتی به جز قیمتشان قائل شد،اصطلاحا می گوییم، commodity یا کالای اولیه است. هرچه کالاها و خدمات یک صنعت به commodity بودن نزدیک تر باشند یعنی رقبا نمیتوانند برای جذب مشتریان خود از تکنیک ایجاد تمایز در محصول استفاده کرده و تنها مجبورند به دیگران فشار وارد کنند. مثلا کشورهای نفتی به دلیل یکسان بودن محصول،برای افزایش سود خود تنها میتوانند به دیگر رقبا فشار وارد کنند تا حجم تولید کمتری داشته باشند.
برابر بودن قدرت رقبا
رتر معتقد است هرچه قدرت رقبا به هم نزدیک تر باشد رقابت میان آن ها شدید تر است. مثلا اگر دو شرکت فرضی داشته باشیم که یکی از قدرت بسیار بالاتری برخوردار باشد، احتمالا انگیزه ای برای رقابت نخواهند داشت اما در صورتیکه قدرت تقریبا یکسانی داشته باشند، هر دو برای غلبه به حریف تلاش خواهند کرد و رقابت شدیدی صورت میگیرد.
نرخ رشد صنعت
میزان رشد بازار به منزله ی باز شدن پنجره ی فرصت های جدید توسعه به روی کسب و کار هاست و تا زمانی که احساس کنند برای همگی آن هافرصت و بازار وجود دارد؛شدت و فشار رقابت پایین خواهد بود.اما هنگامی که نرخ رشد صنعت رو به کاهش باشد؛کسب و کارها برای جذب مشتری جدید باید مشتریان سایر رقبا را از آن خود کنند و بدین ترتیب شدت فشار رقابتی موجود در صنعت افزایش خواهد یافت.
سهم هزینه های ثابت کسب و کار
هزینه های هر کسب و کار را میتوان به دو دسته ی ثابت و متغیر دسته بندی کرد. هزینه های متغیر آن دسته از هزینه ها هستند که وابسته به تعداد محصول تولید شده هستند.مثلا هزینه ی آرد برای نان، به تعداد نان های تولید شده بستگی دارد.اما هزینه های ثابت مانند اجاره ی مغازه ی نانوایی هستند که مستقل از تعداد محصول تولیدی می باشد. اگر در یک صنعت هزینه های ثابت بالا باشند،قابلیت سودآوری در مقیاس پایین را نخواهند داشت و کسب و کار حتی در صورت کاهش بازار مجبور به حفظ و یا افزایش مقیاس خود میباشد.
اندازه ی دیوار خروج
پیشتر با مفهوم دیوارهای ورود(Barriers to Entry) آشنا شدید. پورتر مفهوم دیگری به نام دیوارهای خروج (Exit Barriers) را نیز مطرح میکند. ارتفاع دیوار خروج مشخص میکند که خروج از یک صنعت برای هریک از فعالان آن تا چه حد ساده است. اگر شما یک بوتیک لباس داشته باشید میتوانید با صرف هزینه ی کمی کسب و کار خود را تغییر دهید اما خروج از کسب و کار فعلی در صنایعی مانند بانکداری یا حتی دانشگاه ها اصلا ساده و ارزان قیمت نخواهد بود.
رقابت میان فعالان فعلی صنعت
رقیب کسی است که اهداف او با اهداف ما یکسان است و به دنبال همان چیزی ست که ما به دنبال آن هستیم. هر صنعتی که در آن رقابت بیشتر و شدیدتری وجود داشته باشد، برای سرمایه گذاران جذابیت کمتری خواهد داشت. در واقع افراد برای ورود به چنین صنایعی تمایل کمتری از خود نشان میدهند چرا که انتظار میرود این رقابت سنگین در نهایت منجر به کاهش حاشیه ی سود فعالان شود.
البته وجود رقابت به خودی خود، اتفاق بدی نیست اما شدید شدن آن میتواند منجر به اثرات مخربی شود.
در ادامه به برخی عوامل که بر شدت فشار رقابت در صنعت تاثیرگذارند،میپردازیم.